بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم
در سوره مبارکه انشراح به لزوم روحیه جهادی و جهاد فرهنگی اشاره کردیم و در سوره مبارکه عبس میخواهیم پیرامون انتخاب هدف در جهاد فرهنگی و ابزار جهاد سخن بگویم.
در ابتدای سوره خداوند با نقل داستانی(عبس و تولی،
أَن جَاءهُ الْأَعْمَى)به بیان یک رخداد اجتماعی با موضوع هدایت میپردازد.
خداوند با بیان این رخداد اجتماعی در واقع شیوه انتخاب هدف در جهاد فرهنگی را به ما یادآوری میکند،که کور بودن یا ثرومندی و بی نیازی فرد به این معنا نیست که فرد آماده و مشتاق هدایت است یا نیست.
همچنین این عوامل دنیوی و مادی نمیتواند معیار تقوای فرد باشد(وَمَا یُدْرِیکَ لَعَلَّهُ یَزَّکَّى)کسی بی نیاز و بلند مرتبه است که یاد خدا را در دل داشته باشد.
در جهاد فی سبیل الله فکر،هدف،عملیات و تمام سیر جهاد باید برای رضای خداوند باشد نه برای رضای دل و آرامش خودمان در این صورت جهاد فی سبیل خودمان است نه فی سبیل الله ،کمی هم بیشتر دقت کنیم اصلا جهاد نیست،نوعی سرگرمی است.
در آیات ابتدای سوره مبارکه عبس خداوند عامل رضایت را تقوا معرفی میکند و میفرماید نه ثروت ،نه فقر و نه معلولیت نشان تقوا نیست؛پس ما اگر خدایی باشیم و برای رضای او جهاد میکنیم باید سعی و خشیت فرد مد نظرمان بشود نه عوامل مادی!
به طور مثال محبت کسی را در دل داریم اما آن فرد سعی در هدایت ندارد ولی تمام وقت خود را صرف هدایت وی میکنیم ولی در مقابل شاید از فردی خوشمان نیاید ولی آن فرد سعی در هدایت دارد ولی ما به او بی اعتنایی میکنیم؛این است جهاد فی سبیل خودمان.
افرادی هستند که جویای حقیقت اند و ترس خدا در دل دارند اما راه درست تکامل و سعادت دنیوی و اخروی را پیدا نکرده اند و برای انتخاب راه نزد ما می آیند ؛ این افراد باید جزئی از هدف ما در جهاد فرهنگی باشند،چه کور باشد ،چه فیر و غنی ؛این است جهاد فی سبیل الله.
و در موارد بدتر اگر وسوسه شیطان موجب بی اعتنایی به افراد جویای حقیقت از روی علایق شخصی شود،شاید بی اعتنایی ما سبب گمراهی فرد و جبهه گرفتن نسبت به حقیقت شود پس؛ این است جهادی که کمک حال شیطان است.
در ادامه آیات پس از هشدار در انتخاب هدف به معرفی وسلیه ای الهی برای هدایت می پردازد ،صحفی بزرگ که همان قرآن است قرآنی که حاصل سیستم ثبت الهی است و به وسیله فرشتگانی الهی به پیامبر وحی شد؛ثبتی الهی و محکم که هیچ تحریفی در آن رخ نداده و نخواهد داد و ایرادی به آن وارد نیست،پس این است بهترین وسیله و ابزار برای هدایت و جهاد فی سبیل الله...
پس از گزینه های مورد نظر برای انتخاب هدف می توان به این گزینه ها اشاره نمود:
1-تقوا
2-متذکر بودن فرد با یاد خدا
3-سعی و خشیت
قرآن ابزاری برای جهاد نرم و هدایت افراد
و اما در آیات بعد سوره مبارکه عبس خداوند سیر وجودی انسان اشاره میکند،به عزتی که به انسان عطا فرمود.
از آنجا که انسان را از نطفه ای ناچیز خلق کرد و موزون ساخت و راه هدایت را برای انسان آسان ساخت ولی هدایت نشد و از دستورات پروردگارش اطاعت نکرد.
در آخر خدا میفرماید انسان به غذایش بنگرد،این تذکر خداوند میتواند معانی متفاوتی داشته باشد از جمله لزوم توجه به خوراک و حلال حرام غذاهایش ،اما من برداشتی دیگر دارم:
تمام زندگی و خوراک انسان از لطف خداوند است از آسمان باران فرستاد و زمین را بارور کرد و سبزی و انگور و دیگر محصولات برایمان ارزانی داشت تا وسیله بهره گیری ما شود اما انسان فراموش کرد که خالق تمام این نعمت ها خداست،این فراموشی سبب شد که سیر زندگی و رسیدگی صرف به امور دنیا و از حساب و کتاب اموال تا زن و فرزند .... عامل دوری انسان از خداوند شود.
و خداوند در آیات آخر سوره با ترسیم صحنه ای از قیامت به انسان هشدار میدهد که در روز قیامت تنها پناه تو خداست؛نه زن و فرزند به داد تو میرسند نه برادر و پدر و مادر ،هر کس در آن روز وضعی دارد و به کار خود مشغول است.
مبادا در آن روز به جای داشتن چهره نورانی،صورتی غبار آلود و تاریک داشته باشیم
به امید ظهور مولا وسرورمان که صدالبته نزدیک است
محمد جواد سالم
یاحق
